"Nhìn núi thấy là núi, nhìn sông thấy là sông.
Nhìn núi không còn là núi, nhìn sông không còn là sông.
Nhìn núi vẫn thấy là núi, nhìn sông vẫn thấy là sông."
Đây là một đoạn trích từ bài “Tam cảnh giới” của nhà truyền giáo Trung Quốc Thích Ca Mâu Ni, nói về sự tiến hóa của tâm trí và nhận thức con người. Tam cảnh giới tượng trưng cho ba giai đoạn khác nhau của con người trong quá trình nhận thức thế giới xung quanh mình.
Cảnh giới thứ nhất là giai đoạn thuần khiết lúc ban đầu của con người, khi mọi thứ đều rất mới mẻ và ngây thơ. Con người nhận biết thế giới qua mắt nhìn và tin tưởng vào những gì họ thấy. Như một đứa trẻ con, khi chúng còn rất nhỏ, chúng không thể nhận biết được sự khác biệt giữa thế giới bên trong và bên ngoài của họ. Ví dụ, khi trẻ còn bé, chúng có thể nghĩ rằng khi chúng che mặt bằng tay, thì cả thế giới xung quanh của chúng cũng bị che đi.
Đến khi thời gian dần trôi đi, chúng lớn dần, trải nghiệm nhiều hơn, hiểu hơn về thế giới xung quanh và khi chúng nhận thức sự phức tạp của cuộc đời. Chúng nhận ra rằng thế giới không đơn giản như ban đầu tưởng tượng và bản thân chúng không thể tin tưởng hoàn toàn vào những gì mình thấy. Đây chính là cảnh giới thứ hai của đời người.
Một ví dụ về tầng cảnh giới thứ hai có thể được miêu tả bằng câu nói của nhà văn Antoine de Saint-Exupéry trong cuốn sách nổi tiếng của ông là "The Little Prince" (Hoàng Tử Bé): "On ne voit bien qu'avec le cœur. L'essentiel est invisible pour les yeux." (Chỉ có trái tim mới nhìn thấy được điều gì đúng đắn. Cái quan trọng là vô hình trên mắt.) Trong trường hợp này, tầng cảnh giới thứ hai là khả năng nhìn xa hơn sự hiện hữu của một vật, và hiểu được điều quan trọng ở phía sau sự vật đó, không phải chỉ nhìn thấy bề ngoài.
Nhưng khi đứa trẻ năm ấy đã đủ hiểu biết đủ thông tuệ thông qua tu luyện và hiểu được bản chất thực sự của thế giới. Ở đây, chúng có thể nhìn thấy thế giới như nó thật sự là, không bị ảnh hưởng bởi ý kiến chủ quan hay các tác động bên ngoài. Chúng ta không còn nhìn núi và sông đơn giản như trước đây nữa, mà bắt đầu suy nghĩ sâu hơn về ý nghĩa của chúng.
Cảnh giới ba này chỉ ra rằng sau khi trải qua những trăn trở, cảm nhận, tìm kiếm, người ta sẽ trở về với trạng thái bình thường ban đầu, nhưng với một cái nhìn mới, sâu sắc hơn, đúng hơn, có hiểu biết sâu xa về thế giới và bản thân mình. Nhìn núi vẫn là núi, nhìn sông vẫn là sông, nhưng hiểu rõ hơn về sự tự nhiên và vị trí của chính mình trong thế giới này. Tầng cảnh giới thứ ba cho thấy sự hiểu biết sâu sắc về sự thật, và cách nhìn nhận thế giới được đánh giá không chỉ bởi kiến thức, mà còn bởi kinh nghiệm và sự trải nghiệm.
Tuy nhiên, không phải ai cũng đạt được tầng cảnh giới thứ ba, và thậm chí còn có những người bị mắc kẹt ở tầng cảnh giới thứ hai suốt đời vì cuộc sống phức tạp và không phải ai cũng có thể đạt được sự hiểu biết tối thượng về thế giới và bản thân mình. Tam cảnh giới là một khái niệm triết học cổ xưa của Trung Quốc, tượng trưng cho quá trình tiến hóa của tâm trí và nhận thức con người.
"Chạnh lòng thịnh suy, khai thác vô vàn lộc trời,
Tâm tịnh tình an, giữa dòng đời hỗn độn trôi.
Sở hữu lòng thanh thản, niềm vui đong đầy tràn,
Lạc quan cùng nhân thế, hạnh phúc đến bên ta ngàn."