“Nhân vô thập toàn” - một khái niệm trong tư duy phương Đông, ám chỉ rằng không ai hoàn hảo và mọi người đều có nhược điểm và lỗi lầm. Tính cách con người được xây dựng từ sự kết hợp của nhiều yếu tố, bao gồm cả tính cách tích cực và tiêu cực.

Người xưa có câu: “Kim vô túc xích, nhân vô hoàn nhân” – Đến cả vàng cũng chẳng thể thuần khiết, con người làm gì có ai hoàn hảo. Sống trên đời, để làm vừa lòng tất cả mọi người là điều không thể. Nhưng nó cũng không phải là cái cớ để bao biện cho lỗi lầm của bản thân.

Một số người hay dựa vào câu tục ngữ này để tự tha thứ cho lỗi lầm, những khuyết điểm mình mắc phải. Nhưng từ một hướng nhìn khác thì ý nghĩa của nó hoàn toàn trái lại. “Nhân vô thập toàn” có ý chỉ rằng, dù con người thông minh tài trí đến mức nào thì cũng chưa thể hoàn hảo được, vậy nên cần phải sửa chữa những lỗi lầm, những khuyết điểm của bản thân, vẫn cần phải nghe những lời phê bình hay răn bảo của người khác. 

Mỗi người đều có những phẩm chất tích cực, như lòng tự trọng, lòng nhân ái, trí tuệ hay sự kiên nhẫn. Tuy nhiên, không ai là hoàn hảo và chúng ta đều có thể mắc phải các sai lầm hay điểm yếu. Điều quan trọng là chúng ta hiểu rằng việc chấp nhận và công nhận các khía cạnh không hoàn hảo của bản thân và người khác là điều tự nhiên. Chúng ta không nên đánh giá một người chỉ dựa trên các thiếu sót hay sai lầm của họ. Thay vào đó, chúng ta nên tìm hiểu và trân trọng các phẩm chất tích cực mà họ mang đến.

Nhân vô thập toàn cũng nhắc nhở chúng ta về sự khiêm tốn và sự đồng cảm. Chúng ta không nên tự cao tự đại hay phê phán người khác dựa trên những sai lầm của họ. Thay vào đó, chúng ta nên thể hiện lòng thông cảm và sẵn lòng giúp đỡ để mỗi người có thể phát triển và trưởng thành.

Trong sách “Vi lô dạ thoại”, tác giả Vương Vĩnh thời nhà Thanh viết rằng: “Nghiêm khắc với bản thân, thường trách mình mà không trách người, đó là cách tốt nhất để tránh xa oán hận. Chỉ tin mình mà không tin người, đó là nguyên nhân chủ yếu làm việc bị thất bại”. Dụng ý cũng là khuyên chúng ta đừng suốt ngày bắt bẻ người khác, giữ cho mình một chút khẩu đức, chừa lại đường lui cho bản thân.

Ngoài ra, “nhân vô thập toàn” còn có một ý nghĩa là: Sống ở trên đời, để làm vừa lòng tất cả mọi người là việc không thể. Có một danh nhân từng nói: “Tôi không biết chìa khóa thành công là gì, nhưng tôi biết chìa khóa thất bại là cố gắng làm vừa lòng tất cả mọi người”. 

Về việc này, có một câu chuyện kể về vị tướng tài ba Hứa Kinh Tôn vào thời nhà Đường. Kể rằng, một ngày nọ, Đường Thái Tông hỏi Hứa Kính Tôn: “Trẫm thấy khanh không phải là phường sơ bạc, sao lại có nhiều điều tiếng về khanh?”

Hứa Kính Tôn đáp: “Thưa bệ hạ! Mùa xuân mưa tầm tã như dầu, khiến nông dân vui mừng vì mùa màng tươi tốt, nhưng những kẻ bộ hành lại vì đường đi trơn trượt mà khó chịu.

Trăng mùa thu sáng tỏ vằng vặc như gương treo trên trời, thi nhân nâng chén thưởng nguyệt, thích thú ngâm thơ, nhưng kẻ đạo chích (ăn trộm) lại vì ánh Trăng quá sáng mà căm ghét.

Thiên địa vốn vô tư không thiên vị, nhưng chuyện nắng mưa vẫn bị thế nhân oán trách. Hạ thần vốn không phải người vẹn toàn thì làm sao tránh khỏi điều tiếng chỉ trích chê bai?

Cho nên hạ thần nghĩ, với lời thị phi thì nên bình tâm suy xét. Thiên tử tin lời thị phi thì quan thần bị hại; cha mẹ tin lời thị phi khiến con cái bị ruồng bỏ; vợ chồng tin lời thị phi ắt gia đình ly tán. Điều tiếng của thế gian độc hơn rắn rết, bén hơn lưỡi giáo gươm đao, giết người không thấy máu”. 

Nhân vô thập toàn là một khái niệm chỉ tính cách đa chiều và phức tạp của con người. Chúng ta không thể đánh giá một người chỉ dựa trên một khía cạnh duy nhất, mà cần xem xét nhiều yếu tố khác nhau.

Mỗi người đều có sự phát triển và tiến bộ trong từng lĩnh vực riêng của cuộc sống. Đôi khi, chúng ta có thể gặp những người rất thông minh và xuất sắc trong công việc nhưng lại thiếu kiến thức văn hóa hoặc kỹ năng giao tiếp. Tương tự, có những người có trí tuệ thấp hơn nhưng lại rất tốt bụng và biết lắng nghe.

Chúng ta không nên đánh giá quá khắt khe hay phê phán ai dựa trên một tính cách hay hành vi duy nhất. Thay vào đó, hãy hiểu rằng chúng ta là con người, chúng ta có sự đa dạng và không hoàn hảo. Hãy tôn trọng và chấp nhận tính cách của mỗi người, để cuộc sống trở nên giàu ý nghĩa hơn thông qua sự hiểu biết và sự đồng cảm.